Londra merkezli Privacy International teşkilatı dünyanın en otoriter rejimi olan Özbekistan ve benzeri bazı devletlerin casusluk teknolojisi üreten uluslararası şirketler için deneme tahtasına dönüştüğünü iddia etti.

Privacy International tarafından hazırlanan rapora göre Orta Asya hükümetlerine muhaliflerin telefon görüşmelerini dinleme ve internetteki faaliyetlerini denetleme cihazlarını ABD ve İsrail’deki özel şirketler temin ediyor. Raporda bu cihazları en çok satın alan devletlerin Özbekistan ve Kazakistan olduğu belirtiliyor.

Raporu hazırlayan Privacy International uzmanlarından Kenet Page’in “Ozodlik” radyosuna bildirdiğine göre Özbekistan istihbaratı istediği kişilerin telefon sohbetleri ve bilgisayardaki her hareketini kontrol etme imkanına sahip bulunuyor. Kenet Page’ye göre Kerimov rejimi böyle casusluk hizmetleri için yüklü paralar harcıyor.

Geçen sene yabancı ülkelerde faaliyet gösteren Özbek muhalifler ile internette görüşmeler yapan 43 yaşındaki işadamı Kudrat Rasulov 8 yıl hapis cezası almıştı.

Özbek muhaliflerden Tulkin Karaev ve Atanazar Aripov da telefon görüşmelerinin ve internetteki çalışmalarının Özbek istihbaratı tarafından kontrol edildiğini bildiklerini iddia etmişti.

Dünya Bülteni

Özbekistan’da İslam Kerimov rejiminin halk arasında İslam dininin daha fazla yayılmasını engellemek için Müslümanların ev toplantılarını bile takip etiği ifade ediliyor.

Merkezi Paris’te olan Özbek İnsan Haklarını Koruma Cemiyeti “Jerayen” yetkililerinin bildirdiğine evlerde bir araya gelenler anında tutuklanıyor. 2011 yılında ülkenin başkenti Taşkent yakınlarındaki Üçtepe ilçesinde yaşayan 15 genç bir gece baskını ile tutuklandı. Yakınları bu gençlerin birinin evinde Özbek usulü toplantı şekli olan “Gap” yani kendi aralarında muhabbet etmek için bir araya geldiğini savundu.

Toplantı sırasında gençlerden biri Kuran-ı Kerim okumayı ve namaz kılmayı arkadaşlarına teklif etti. Aradan çok geçmeden geceye katılanların nerede ise hepsi tutuklandı. Ancak onlardan bir genç yurt dışına kaçarak kurtulabildi.

Fransa’da yaşayan Özbekistanlı siyaset uzmanı Kemaleddin Rabbimov da memleketi Semerkand ilinde 2002 yılında buna benzer olayın yaşandığını ve “Gap” a katılan yaklaşık 15 kişinin sonradan tutuklanarak, hapse atıldığını bildirdi.

Kemaleddin Rabbimov, uygulama hakkında şu bilgileri verdi:

“Özbek rejiminin de reddetmediği bu uygulama ‘radikaklik’le mücadele adına yapılıyor. Bugünlerde Özbek Milli Güvenlik Hizmeti (İstihbaratı) istihbarat elamanlarını “Gaplara” gizli şekilde sokmak, bu toplantılara katılanlarının telefonlarını dinlemek, insanları sokaklarda takip etmek gibi yöntemlerle denetimleri gerçekleştiriyor. İstihbarat casusları önce böyle ev toplantılarına katılanlardan birini tutukluyor, sonra ona işkence yaparak, bütün gruba iftira atmasını sağlıyor. Neticede birbirleri ile yakın dost olarak Özbek pilavı yemek ve ardından dinleri hakkında konuşmak isteyen insanlar gruplar halinde zindanlara atılıyor.”

Dünya Bülteni

Dünyada köleliğin en yaygın olduğu ülkeler arasında Özbekistan ilk sıralarda geliyor.

Avustralya merkezli Walk Free Foundation (WFF) insan hakları örgütü dünyada 35,8 milyon çağdaş köle olduğunu açıkladı. Rapora göre Moritanya, Özbekistan, Haiti, Katar ve Hindistan köleliğin en yaygın olduğu ülkeler…

WFF raporuna göre Moritanya, nüfusunun yaklaşık yüzde 4’üne tekabül eden 160 bin köle ile ilk sırada yer alıyor. Özbekistan ise nüfusunun yüzde 3,97’sine denk gelen 1,2 Milyon köle ile ikinci sırada. Haiti’de ise nüfusun yüzde 2,3’ü (140 bin kişi) köle olarak çalışıyor.

Raporda Özbekistan’daki çağdaş kölelik hakkında şu ifadeler kullanıldı:

“Özbekistan dünyada pamuk üreten beşinci büyük ülkedir. Her sene pamuk tarlalarında 18 yaşın altında olan bir milyondan fazla genç zorunlu olarak çalıştırılıyor. Çocuk yaşında olanlar devlet tarafından zorla çiftçilere yardım için gönderiliyor. Böylece çağdaş kölelik ülkede 7 yaşında başlıyor.”

WFF raporu toplamda 167 ülke incelendi. Avrupa ülkeleri ve Yeni Zelanda bu konuda iyi durumda bulunurken bu ülkelerde kölelerin oranı yüzde 0.13 olarak belirtildi. Bu ülkeler arasında son sırada bulunan İzlanda’da sadece 23 köle tespit edildi.

Dünya Bülteni

Özbekistan, rüşvet ve yolsuzluğun yaygın olduğu ülkeler sıralamasında ilk 5’e girdi.

Dünya devletlerinde rüşvet ve yolsuzlukları araştıran TRACE Matrix şirketi Özbekistan’ın rüşvetin en yaygın olduğu beş ülkeden biri olduğunu açıkladı. Araştırmaya göre bu alanda sadece Nijerya, Yemen ve Angola Özbekistan’dan daha kötü durumda.

TRACE Matrix rüşvet ve yolsuzluğu dört ölçüde değerlendiriyor: Hükümet ile ticari ilişkiler, yolsuzluğa karşı yasal düzenlemeler ve bunların uygulanması, hükümet ve devlet idarelerinin şeffaflığı ve son olarak da sivil toplumun etkinliği ile medyanın özgürlüğü.

Bunun yanında TRACE Matrix kendi raporlarına dayanarak dünya devletlerine ticari ilişkilerin nerede tehlike arz ettiği konusunda uyarılarda bulunuyor. Şirketin son raporunda Özbekistan’da rüşvet ve yolsuzluk tehlikesi çok yüksek olarak değerlendirildi. Bu tehlike 100 esas alındığında 92 puan derecesinde.

Rüşvet ve yolsuzluk tehlikesinin ilk göstergesi olan hükümet ile ticari ilişkilerde Özbekistan 100 puanla en kötü durumda yer alıyor. Buna göre Özbekistan hükümeti ile ticari ilişkilerde bulunmak çok büyük tehlike arz ediyor.

Özbekistan yolsuzluğa karşı yasal düzenlemeler ve bunların uygulanması alanında 51, hükümet ve devlet idarelerinin şeffaflığı alanında 72 ve sivil toplumun etkinliği ve medyanın özgürlüğü alanlarında 63 puanla tehlikeli devletler listesine girdi.

Dünya Bülteni

Norveç’in devlet telekomünikasyon şirketi Telenor’un Özbekistan iletişim pazarına 25 milyon dolar rüşvet vererek girdiği iddia ediliyor.

Norveç’in Klassekampen isimli yayın organı, Telenor’un Özbekistan iletişim pazarına girebilmek için 25 milyon dolar rüşvet verdiğini kanıtlayan belgeleri yayınladı. Klassekampen’e göre Telenor şirketi bu paraları yüzde 33 ortaklık ve Özbekistan’da faaliyet gösteren “Vimpelcom Ltd” şirketi aracılığıyla Cumhurbaşkanı İslam Kerimov’un kızı Gülnara Kerimova’ya yakın kişilere ait olan “Takilant” şirketi hesabına yatırdı. Bu rüşvet 2007 senesinde gerçekleştirildi.

Ancak “Telenor” patronu Jon Baksaaas gazetecilerinin bu yoksuzluk iddialarını kesin bir dille reddetti.

Daha önce buna benzer bir yolsuzluk ve rüşvet skandalına İsveç’in TeliaSonera şirketinin bulaştığı orta çıkmış, ardından bu şirketin genel müdürü ve bazı yöneticileri koltuklarını bırakmak mecburiyetinde kalmışlardı.

İsveç medyası, TeliaSonera şirketinin Gülnara Kerimova’nın adamlarına ait olan “Takilant” şirketi hesabına 2 milyar 200 Milyon İsveç kronu, yani yaklaşık 370 Milyon dolar parayı rüşvet olarak yatırdıklarını ortaya çıkarmıştı.

Dünya Bülteni