Kategori: TÜRKİSTAN HABER

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in Rusya’nın 1916 yılında Kırgız halkına karşı toplu cinayetlerinin 100. Yıldönümünde takip edilecek strateji ile ilgili bir kararname imzaladığı bildirildi.

Atambaev’in kararnamesinde 1916 yılında Rusların Türkistan’da yaptığı katliamlarda Kırgızların yüzde 40’ının öldürüldüğü belirtildi.

Kararnamede “Uzun yıllar 1916 olaylarını hatırlamamak gibi yanlış bir politika uygulandı. Bağımsızlıktan sonra sivil toplum kuruluşlarının bu konudaki girişimleri devlet organlarının kararlarına yansımadı. Neticede 1916 olaylarını doğru değerlendirmek, dağ geçitlerinde ölenleri yeniden defnetmek, olaylarda ölenlerin anısını yaşatmak gibi konular çözüme bağlanamıyor” denildi.

Kararnameye göre, toplu mezarlardakilerin yeniden defnedilmesi ve 1916 olaylarını ilmi yönden araştırılması için devlet bütçesinden kaynak ayrılacak.

Bazı Kırgız tarihçileri ve sivil toplum temsilcileri soykırım olarak nitelendirdikleri 1916 olaylarından dolayı Rusya’nın tazminat ödemesini talep ediyor.

RUSYA “TARİHİ ADALET” ÇAĞRILARINDAN RAHATSIZ

Rusya’nın Türkistan’da 1916 yılında yaptığı katliam konusu birkaç yıl önce de gündeme getirilmişti. 2008 yılında Kırgız Meclisi Ağustos ayının ilk pazarını bu katliam kurbanlarını anma günü ilan etmişti. Kırgız Meclisinin bu kararını Moskova hükümeti protesto etmişti.

Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın konu ile ilgili açıklamasında 1916 yılında gerçekleşen katliamların geniş kitlelere açıklanmasının Rusya ve Kırgızistan arasında siyasi ve ekonomik ilişkilere olumsuz yansıyacağı bildirilmişti. Bu bağlamda, Rusya Dışişleri Bakanlığı Kırgız tarafına katliamlar ve “tarihi adaletin” yerini bulması konusunu fazla karıştırmamayı tavsiye etmişti.

ÖZBEK TARİHÇİLERİ 1916 OLAYLARI HAKKINDA SESSİZ KALIYOR

1916 yılında Orta Asya halkları Çarlık Rusya’sının zorla işçi yapılma politikasına karşı büyük bir isyan başlatmışlardı. Rus İmparatoru Nikolai, Türkistan’dan Rusya’nın iç bölgelerine zorla işçi götürme fermanını 1916 yılının 25 Haziran’da imzalamıştı. Buna karşı ilk isyan 1916 yılının 4 Temmuz gününde şimdiki Özbekistan’ın Kokand şehrinde başladı. İsyana daha sonra o zamanlar Türkistan’ın umum ahalisini oluşturan Tacikler ve Kırgızlar da katıldı.

Tarihi belgelere göre, 1916’nın Temmuz ayında Semerkant’ta 25, Sirdarya’da 20, Fergana vadisinde 86 halk ayaklanması olmuştu. Bu isyanların tümü Rus askerleri tarafından acımasızca bastırılmış ve katliamlarda yüz binlerce Türkistanlı öldürülmüştü.

Dünya Bülteni

Özbekistan’ın kuzeyindeki Jaslik toplama kampında tutuklu bulunan insan hakları aktivisti Azam Fermonov bu cezaevinde yapılan işkenceleri anlatan bir mektubu BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon’a gönderdi ve koruma altına alınmasını istedi.

Farmonov’a göre kampta tutuklulara çok ağır işkenceler yapılıyor. Özbekistan İnsan Hakları Derneği Sırdarya Şubesi başkanı olan Azam Fermonov 17 Haziran 2006 tarihinde kendisine ait olmayan eşyayı gasp suçundan dokuz yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

Fermanov mektubunda “Beni bu toplama kampında şiddetli manevi ve fiziksel işkence ile karşıladılar. İlk 35 gün boyunca karantinada tutarak sürekli işkence yapmaya devam ettiler. Karantina bittikten sonra ise beni birkaç kez cezalandırma odasına aldılar ve burada da işkence yapmaya devam ettiler” dedi.

Mahkumlara karşı çeşitli işkencelerin toplama kampı şefi yardımcısı ve personeli tarafından yapıldığını ifade eden Fermanov, mektubunda “Kışın eksi 40-42 derece soğuk havada mahkumlar dışarıda üzerlerinde hafif giysiler ile gezintiye çıkarılıyor” dedi.

Özbek aktiviste göre, Jaslik mahkumlarının şikayet yazma hakları olduğu halde yetkililer onların mektuplarına el koyuyorlar ve çok az bildiri bu kamptan sızdırılabiliyor. Tutuklu yakınlarının ise cezaevinde bulunanlarla görüşmek için aylarca beklemeleri gerekiyor.

Azam Fermonov Ban Ki-moon’a gönderdiği bu mektubun kendisi için son şans olabileceği için BM Genel Sekreterinin kendisini himayesine almasını istiyor. 9 yıl hapis yatan Fermonov Nukus şehrinden 300 kilometre uzaklıkta olan “Jaslik” cezaevinden Mayıs ayında tahliye edilecekti fakat Karakalpakstan Özerk Cumhuriyeti Kungrad Bölge Mahkemesi Nisan ayında Farmonov’u “yasal taleplere itaatsizlik suçundan” yine beş yıl yirmi altı gün hapis cezasına çarptırdı.

Dünya Bülteni

Tacikistan ve Çin tarafından imzalanan suçluların iade anlaşması ile Tacikistan’da bulunan Uygurlar’ın da Çin’e verilmesi gündeme geldi.

BBC Özbekçe servisi haberine göre Tacikistan meclisi Çin ile imzalanan suçluları iade anlaşmasını onayladı. Tacikistan Başsavcısı Yusuf Rahmonov, anlaşmanın Çin’de tutuklanan Tacik vatandaşlarının kendi ülkelerinde yargılanmasını sağlayacağını söyledi.

Asia News ajansına göre bu anlaşma uzun yıllardan beri Uygur aktivistlerinin peşinde olan Pekin hükümeti için fırsat olacak.

Tacikistan ile varılan mutabakatla Çin bütün Orta Asya ülkeleri ile Uygur Müslümanları iade anlaşmaları imzalama sürecini tamamlamış oldu. Çin’e iade edilen Uygurlar sık sık müebbet hapis ya da ölüm cezasına mahkûm ediliyor.

Şu anda Çin’de yedisi kadın olmak üzere 16 Tacikistan vatandaşının tutuklu olduğu bildirildi. Bunlardan biri kadın dört kişi idama mahkum edildi. Tacikistan’da ise 3 Çin vatandaşı hapiste. Bunlardan biri tecavüz, ikisi ise uyuşturucu kaçakçılığından tutuklanmıştı.

Habere göre Uluslararası örgütler bu tür iade anlaşmalarına şüpheli bir yaklaşım içinde. Çin’in Sincan adını verdiği Doğu Türkistan’da yaşayan Müslüman etnik Uygurların hapishanelerde zor şartlarda tutulduğu biliniyor. Çin hükümeti bağımsızlık isteyen Uygur aktivistleri terör suçundan tutukluyor ve cezalandırıyor.

Dünya Bülteni

25.05.2015

Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov 27-29 Mayıs tarihinde Güney Kore’ye resmi bir ziyarette bulunacak. Kerimov’un ziyaretini 22 Mayıs günü Kore Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı idaresi resmi bil bildiri ile duyurdu.

Ziyaret çerçevesinde Güney Kore ve Özbekistan arasında ekonomik kalkınma ve işbirliği ve diğer konular ele alınacak. Özbekistan Orta Asya ülkeleri arasında Güney Kore’nin en büyük ekonomik ortağıdır. Son verilerlere göre, 2014 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 1 milyar 900 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Bağımsız uzmanlar ve Özbek muhalifler Kerimov’un Kore ziyaretinin asıl nedenin ülke ekonomisindeki kötü gidişe bağlıyorlar.

Rusya ekonomisindeki son istikrarsızlıkların Özbekistan’da ciddi mali ve ekonomik sarsıntılara neden olduğu bildiriliyor. Özbek Somu ABD doları karşısında son yılların en ağır çöküşlerinden birini yaşadı. Özbekistan’da üretilen arabaların Rusya’daki satımı ve bu ülkede çalışan Özbek vatandaşlarının memleketlerine gönderdikleri döviz miktarı ciddi oranda azaldı.

Son haberleri göre Özbekistan Merkez bankası kendi şubelerinde döviz alım satımını yasakladı ve yurt dışından gönderilen paralar sahiplerine teslim edilmiyor. Son olarak da bir IMF heyetinin Özbekistan’ı ziyaret edeceği bildirildi.