13 Mart 2014 tarihinde Kazakistan, Rusya ve Beyaz Rusya liderleri Astana’da bir araya gelecek.
Kazakistan Cumhurbaşkanlığı Sözcülüğü’nden yapılan açıklamaya göre Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile Beyaz Rusya Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko’yu 13 Mart’ta Astana’da ağırlayacak. Görüşme sırasında karşılıklı ticaretle ekonomik işbirliğinin denirleştirilmesine ilişkin konuların ele alınacağı belirtildi.
TURKKAZAK
Devami
Kazakistan’da cumhurbaşkanlığına adaylığını koyan Cuman Kanat’ın Kazak dili sınavını geçemediği belirtildi.
Kazakistan Yüksek Seçim Kurulu tarafından yapılan açıklamada adaylardan Cuman Kanat’ın adaylar için mecburi olan Kazak dili sınavı geçemediği ifade edildi. Açıklamada “7 Mart günü YSK dil komisyonunda dil yeterliliği sınavına katılan Cumhurbaşkanı adayı Cuman Kanat bu sınavı geçememiştir. Komisyonun kararı oy çokluğuyla alınmış ve adayın devlet dilini istenen düzeyde bilemediği tespit edilmiştir.” denildi.
Kazak Dili Sınavı Komisyonu Başkanı Mirzatay Joldasbekov adayın yazılı sınav olan “Benim ülkem, benim toprağım” başlıklı metnin yazılmasında 31 gramer hatası yaptığını, ayrıca sözlü anlatımda konuyu izah edemediğini söyledi.
Bunun yanında Cumhurbaşkanı adayının Kazak dilinde bir tek şiiri ezbere bilmediği de ortaya çıktı. YSK raporunda adayın Kazak dilinde konuşması için verilen 15 dakikanın sadece 5 dakikasını kullanabildiği belirtildi.
Kazakistan’da erken Cumhurbaşkanlığı seçimleri 26 Nisan’da yapılacak.
Dünya Bülteni
Özbekistan’da bazı üniversitelerde erkek öğrencilerin derslere kravatlı olarak girmesi zorunlu hale getirildi. Kravat takmayan öğrencilere sokak temizleme, ev boyama veya ağaç budama cezası veriliyor.
Ülkenin Fergana vilayetinde bulunan Kokand Devlet Pedagoji Enstitüsü yönetiminin derslere kravat takmadan gelen erkek öğrencileri derse almadığı, kravatsız giren öğrencilere ise çeşitli cezalar verdiği belirtildi.
Ozodlik radyosuna bu konuda şikayette bulunan Pedagoji Enstitüsü talebeleri “Her gün, fakülte dekanı ve diğer akademisyenler enstitü kapısında talebelerin kıyafetlerini kontrol ediyor. Önceleri siyah takım elbise ve beyaz gömlekle okula gelmemiz kafi idi. Sonra buna kravat takma mecburiyetini de eklediler. Kravat takmayanları topluyorlar ve ders yerine bekçi ve bağcıların yapacağı işleri bizlere yaptırıyorlar. Biz zaten pamuk toplama zamanında iki üç ay tarlada zaman kaybediyoruz. Şimdi ders görme yerine enstitüde ek işleri yapıyoruz”dedi.
Üniversitenin bir hocası ise bugün ülkenin eğitim kurumlarında erkek öğrencilerin kravat takmasının dersleri öğrenmesinden ve eğitim almasından on daha fazla önem kazandığını söyledi.
Özbekistan Eğitim Bakanlığı basın yetkilisi Ozodlik radyosuna konu ile ilgili yaptığı açıklamada “ülkedeki yüksek eğitim kurumlarının talebelerin okula nasıl gelmelerini belirleyen yönetmeliği olduğunu” söylemekle yetindi.
Ülkede birçok üniversitede yönetim öğrencilere tek tip kıyafeti dayatıyor. Bu çerçevede başörtüsü de yasak…
Dünya Bülteni
Tacikistan Pazar günü yapılan meclis seçimlerinin kesin olmayan sonuçları açıklandı. Ülkenin Cumhurbaşkanı İmamali Rahman’ın partisi ve ona yakın iki parti yüzde 5 barajını aşarak meclise girdi, ancak mecliste bulunan muhalefetteki iki parti bu seçimde meclis dışı kaldı.
Kesin olmayan sonuçlara göre iktidardaki Tacikistan Demokratik Halk Partisi yüzde 65.2, Tacikistan Tarım Partisi yüzde 11.8, Tacikistan Ekonomik Reform Partisi yüzde 7.6, Sosyalist Parti yüzde 5.5 oy alarak meclise milletvekili gönderdi.
Muhalefetteki Tacikistan Demokrat Partisi yüzde 1.7 ve Tacikistan İslami Uyanış Partisi yüzde 1.5 oy aldı. İki parti iktidara gerçekten muhalefet ederken diğer muhalif partiler ‘istikrar’ adına Rahman yönetimini destekliyor.
İlk sonuçların açıklanmasından sonra bir basın toplantısı düzenleyen Tacikistan İslami Uyanış Partisi Genel başkanı Muhiddin Kabiri seçim sonuçlarına inanmadıklarını, ancak ülkedeki siyasi istikrarı koruma adına kitlesel tepkilere başvurmayacaklarını açıkladı.
Tacikistan seçimlerini gözetleyen AGİT vekilleri seçimlerin tamamen devletin kontrolünde gerçekleştiğini bildirdi.
Dünya Bülteni
Rusya’nın para birimi rublenin değer kaybetmesi üzerine Orta Asya ülkelerinin para birimleri de ciddi miktarda değer kaybı yaşıyor.
Deutsche Welle radyosuna konuşan Rus siyaset uzmanı Ivan Preobrajenskiy artmakta olan ekonomik ve parasal sıkıntıların Orta Asya ülkelerindeki otoriter rejimleri de sarsıntıya uğratabileceğini söyledi.
Ivan Preobrajenskiy açıklamasında “Bu ülkelerin ekonomik olarak Rusya’ya bağımlı kalması pahalıya mal olabilir. Örneğin, Azerbaycan manatı bir gün içinde yaklaşık yüzde 33,5 oranında değer kaybetti. Ancak Azeri parası ayakta tutunabilir. Ama Orta Asya’daki mali sorunlar iktidardaki rejimlere ciddi tehdit oluşturabilir.”
Rus siyaset uzmanına göre yaklaşmakta olan mali ve ekonomik krizler Orta Asya liderlerini acil erken seçimler yapmaya zorlamaktadır.
Tacikistan’da yapılan meclis seçimlerinde muhalefet meclis dışı bırakıldı. Çünkü bu ülke bütçesinin yüzde 42’si Rusya’da çalışan göçmen Tacik işçilerin ülkelerindeki yakınlarına gönderdiği paralardan oluşuyor. Bu para miktarının senede yaklaşık 4 Milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Rus Rublesinin çökmesi en acı şekilde zaten kriz içinde olan Tacik Somoni’sini vurdu. Geçen sene yüzde 14 değer kaybeden Tacik parasının bu senede de değersizleşmeye devam edeceği bildiriliyor.
Aynı nedenleri fırsat bilerek ülkelerini 26 yıldır yönetmekte olan Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov ve Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbaev’in yeniden aday oldukları ifade ediliyor.
Dünya Bülteni
Kazakistan dünyanın en hızlı büyüyen 11’inci ekonomisi oldu.
“The 20 Fastest-Growing Economies This Year” adıyla düzenlenen sıralamaya Kazakistan, son dönemlerde gelişen ekonomisiyle 11’inci sıradan girdi.
Bu çalışmaya göre 2015 yılında en hızlı büyüyen ekonomi yüzde 7 oranla Çin ekonomisi. En hızlı büyüyen ekonomilerin listesinde ikinci ve üçüncü sırada Filipinler ve Kenya alıyor. İlk 5’te GSYİH büyümesi yüzde 5’ten fazla olması beklenen Hindistan ve Endonezya’nın yer alması bekleniyor.
İlk 5’e giren bu ülkeler 2015 yılında küresel GSYİH büyümesinin yüzde 16’nı sağlayacak. Bu ülkeleri Nijerya, Malezya, Peru, Tayland ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin takip edeceği bildirildi.
Kazakistan hızlı büyüyen ekonomiler sıralamasında Birleşik Arap Emirlikleri ve Kolombiya arasında bulunuyor.
2014 yılında Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre Kazakistan en hızlı büyüyen ekonomiler arasında ilk 10’a girmişti. Avrupa Parlamentosu milletvekili Struan Stevenson, 2014 yılında Kazakistan ekonomik göstergeler, yatırım çekiciliği ve yabancı sermayeye güven endeksi ile Orta Asya’nın lider ülkesi olduğunu belirtmişti.
Dünya Bülteni
Депортация марказидаги муҳожир ОМОНчилар калтагидан баданида қолган изларни кўрсатмоқда.
27.02.2015
“Хорижликлар каска ва дубинкалар билан калтакланмоқда”
Сахарово қишлоғида жойлашган депортация марказидаги воқеа борасида Озодликка хабар берган “Қочкинлик ҳуқуқи” лойиҳаси раҳбари адвокат Надежда Ермолаевага кўра, 17 февраль куни бир гуруҳ маҳбус ўз жонига қасд қилган ва “тартиб ўрнатишга” ОМОН (махсус топшириқлар бажарувчи милиция отряди) чақиртирилган:
– 25 февраль куни мен касбдошим Дарья Тренина билан бирга бу муассасага бориб, калтакланган 8 нафар одамни сўроқ қилдик. Аслида жароҳат олганлар сони жуда кўп – бу 8 киши бевосита бизнинг қарамоғимиздаги қочқинлар. Ёнимиздан калтакланган ва оғир аҳволда бўлганларни олиб ўтишди: ўзимизни фронтда юргандек ҳис қилдик: кимнидир қўли гипсланган, ёрилган боши бинтланган, оқсоқланиб кетаётган. Омончилар “оддий меҳнат муҳожирлари – булар яқинда депорт қилинади ва ҳеч кимга арз қила олмайди” деб ўйлаган кўринади. Улар орасида 8 нафари анча йиллардан буён Инсон ҳуқуқлари бўйича Европа суди ҳимоясидаги одамлар борлиги уларнинг ҳаёлига ҳам келмаган,- дейди адвокат Ермолаева.
Ҳуқуқ фаоли Сахароводаги депортация марказида ОМОН томонидан дўппосланганлар орасида Страсбург суди ҳимоясидаги ўзбекистонлик Наби Раҳимов, Соҳиб Холиқов, Жавоҳир Эшонқулов, Авазбек Низомов, Раҳматулло Муҳаммадхўжаев, Ҳаким ва Олим Жалолбоевлар борлигини маълум қилди. Бу қочқинлар ҳозирда халқаро суд қарорига хилоф равишда “Россия миграция қонунчилигини бузганлиги” важи билан Ўзбекистонга юборилиш хавфи остида қолмоқда.
Надежданинг иддаосига кўра, ОМОН ходимлари ҳар куни камераларда “текширув” ўтказиб, каска ва дубинкалар билан хонадаги барча маҳбусларни уришни давом эттирмоқда:
– Менимча, бу қўрқитиш акцияси. Улар овозларини “ташқарига” чиқармаслиги, ҳеч қаерга шикоят қилмаслиги учун қилинаяпти. Чунки биздан олдинроқ – 17 феврал куни, Сахарово депортация марказига Москва Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгаш аъзолари инспекция билан борган ва бир гала қонунбузарликларни аниқлаб, президентга ҳисобот берган. Ўша куни бир гуруҳ маҳбус томирларини кесиб, ўз жонига қасд қилган эди. Одатда бунақа усул зонадаги “ўғрилар қонунлари” бўйича яшовчи “уголовник”лар томонидан қўлланилади. Бу ер зона эмаску! ОМОН коридорга одамларни саф тортиб калтаклаши ҳар қандай қонунга зид,- дейди Надежда Ермолаева.
“Марказда қандайдир номақбул ишлар бўлмоқда”
Куни-кеча Президент ҳузуридаги Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгаш раҳбари Михаил Федотов ва бошқа бир гуруҳ инспекторларнинг 20 февраль куни депортация марказига қилган фавқулодда текшируви юзасидан ҳисоботи ҳам эълон қилинди. Ушбу ҳисоботда бу марказнинг нормал фаолият юритишига деярли ҳеч қандай шароит йўқлиги таъкидланиб, Северний посёлкасидан йил бошида бу ерга кўчирилган муассасага жавобгар ташкилотга 31 банддан иборат талаблар белгилаб берилгани айтилади.
Кенгаш ҳисоботида депортация маркази “Штурм” хусусий қўриқлаш ташкилоти томонидан қўриқланиши, аммо сўнгги пайтларда ОМОН жангчилари “ёрдамга” чақирилаётгани ҳам аниқланган. “ОМОН томонидан Вьетнам фуқароси калтаклангани қайдга олинган”, дейилади мазкур ҳисоботда.
Надежда Ермолаева вазиятга инсон ҳақлари ташкилотлари ва адвокатлар аралашишидан кейингина жароҳат олган хорижликларга тиббий ёрдам кўрсатилганини билдирди. Бироқ муассаса шифокорлари сабабсиз акт тузишдан бош тортгани ҳам маълум бўлди.
“Устига-устак, лагерни қўриқлаётган полиция ходимлари “бу жароҳатларни маҳбуслар ўзларига-ўзлари етказган бўлиши мумкин”лиги тўғрисида хулоса чиқарган”, дейди адвокат.
Озодлик бундан салкам бир ой олдин Сахарово депортация марказидан таҳририятга уланган бир гуруҳ ўзбекистонлик меҳнат муҳожирлари арз-шикоятларини радио эфирига узатган эди.
Хоразмлик Шуҳрат ва водийлик Фарҳоджон ноқонуний равишда ҳибсга олингани ва депортация қилинаётгани устидан шикоят қилган эди. Ўша суҳбатда Шуҳрат марказда ўз депортациясини кутаётган 500 нафар ўзбекистонлик борлиги тўғрисида гапириб берган.
Озодлик Сахароводаги ўзбек маҳбуслари қўл телефонлари ўчирилганини аниқлади. Надежда Ермолаева маҳбусларнинг телефонлари тинтув вақтида олиб қўйилганини тахмин қилади:
Адвокатлар олган аризалардан бири– Улар бошқа ҳеч кимга хабар бермаслиги учун телефонлар тортиб олинган, деб ўйлайман. Бугун у ерга “Фуқаровий кўмак” ташкилоти раҳбари Светлана Ганнушкина кетганини биламан. Қизиғи, роппа-роса бир ҳафта олдин Сахарово депортация маркази ва Миграция идораси раҳбарияти тўлиқ алмаштирилди. Демак, у ерда қандайдир номақбул ишлар бўлаётгани аниқ,- дея тахмин қилади Надежда.
Озодликнинг Сахароводаги Хориж фуқароларини сақлаш марказининг янги тайинланган бошлиғи Елена Аксёнова ва бошқа идора раҳбарларига мурожаати жавобсиз қолди.
Хориж фуқароларини сақлаш марказидаги маҳбуслар, жумладан, Ўзбекистон фуқаролари калтакланиши юзасидан “Қочкинлик ҳуқуқи” адвокатлари Россия Тергов қўмитасига тафтиш ўтказиш талаби билан махсус билдиришнома тайёрлади.
Озодлик Сахарово депортация лагерида содир бўлган ҳодисалар ёки бўлаётган қонунбузарликларга гувоҳ бўлганларни таҳририятга хабар беришларини сўрайди.
http://www.ozodlik.org/
TÜRKÇE
Rus polisi Özbek göçmenlere işkence yapmış
Rusya’nın başkenti Moskova’nın Troçki ilçesindeki yapancıları sınır dışı etme merkezinde 24 Şubat’tan bu yana çoğunluğu Özbek vatandaşları olan göçmen işçilere Rus polisinin işkence yaptığı ortaya çıktı.
Troçki İlçesinde yabancılara yapılan kötü muamele konusunda Azadlık radyosuna bilgi veren avukat Nadejda Ermalaeva’ya göre 17 Şubat’ta işkencelere dayanamayan bir tutuklu intihar etti. Olaydan sonra Rus özel polis birimleri asayişi sağlamak için merkeze çağrıldı.
Avukat Nadejda Ermalaeva konuyla ilgili açıklamasında, “25 Şubat’ta ben iş arkadaşım Daria Trenina ile bu merkeze gelip, polis tarafından darp edilen 8 göçmen işçi ile görüştük. Aslında burada işkence gören çok sayıda insan var, ama bu 8 kişi bizim müvekkilimiz idi. Biz orada iken yanımızdan işkence kurbanlarını götürdüler. Kendimizi savaş cephesindeyimiş gibi hissettik. Gördüklerimizin birinin kafası sarılı, başkasının eli boynuna sarılmış, yine biri yürüyemiyordu. Rus polisler galiba bunlar sıradan işçiler yakında sınır dışı edilecek ve kimseye şikayet edemez diye düşünmüşler. İşkence görenler arasında 8 yıldır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi teminatı altında olanların varlığı polisin aklına bile gelmemiş” dedi .
Rusya sınırdışı etme merkezinde Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) himayesinde olan Özbek vatandaşları Nabi Rahimov, Sahib Halikov, Javohir Eshonqulov, Avazbek Nizomov, Rahmatullah Muhammadxo’jaev, Hekim ve Alim Jalalbaev’in de bulunduğu belirtiliyor.
Bu mültecilerin “Rusya göç mevzuatı” yasasını ihlal ettiği gerekçesiyle uluslararası mahkeme kararına aykırı olarak Özbekistan’a teslim edilmesinden endişe ediliyor.
Kazakistan’da erken cumhurbaşkanlığı seçiminin tarihi belirlendi. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, 25 Şubat’ta yaptığı açıklamada cumhurbaşkanlığı seçiminin 26 Nisan 2015 tarihinde yapılmasına ilişkin kararı imzaladığını belirtti. Nazarbayev, konuşmasında seçimde aday olup olmayacağına dair kararı sonradan vereceğini belirtti. Kazakistan’ın karşılaştığı iç ve dış belirsizliklerin arttığına işaret eden Nazarbayev, dünya ekonomisinin zayıf olduğu, küresel ve bölgesel ölçekte güvenlik sorunlarının ortaya çıktığı koşullarda düzenlenecek erken seçimlerin, devletin siyasi ve ekonomik politikalarının istikrarının korunmasına yardımcı olacağını kaydetti. Nazarbayev, Kazakistan’ın 1991 yılının aralık ayında bağımsız olmasından bu yana cumhurbaşkanlığı görevini sürdürüyor. Nazarbayev, “Halkımın isteğini dikkate alarak Anayasa hükümleri uyarınca cumhurbaşkanlığı seçiminin 26 Nisan 2015 tarihinde yapılmasına ilişkin kararnameyi imzaladım.” dedi. Nazarbayev, Kazakistan parlamentosunun da söz konusu kararını kabul ettiğini söyledi. Kazakistan Halklar Asamblesi, ülkede 2016 yılında yapılacak cumhurbaşkanlığı seçiminin bir yıl önce yapılması çağrısı yapmıştı. Bundan önceki cumhurbaşkanlığı seçimleri 2011’de yapılmış ve beş yıllığına seçilen Nursultan Nazarbayev oyların %95.55’ini almıştı. İktidardaki Nur Otan Partisi’nin de desteğini açıklamasından sonra erken cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 2015 içinde olmasına kesin gözüyle bakılıyordu.
Turkkazak.com
Devami
Kazakistan Kültür ve Spor Bakanlığı Dini İşler Komitesi, öğrencilerin ders saatinde namaz kılmalarının doğru olmadığını savunarak bu konuda bir ‘tavsiye’ karar yayımladı.
Komite’den yapılan açıklamada özellikle Kizilorda şehrinde öğrencilerin namaz kılma oranının yüksek olduğunu belirterek dindar ailelerin çocuklarının fikirlerini etkilemek gibi bir niyet taşımadıklarını ancak öğrencilerin sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğini ifade etti.
Resmi kurumlar, devamsızlığı çok olan öğrencilerin ailesine müracaat ederek onların çocuklarının ortaöğretiminden sorumlu olduğunu belirtti. Ailelere gönderilen mektupta “Ailelerin çocuklarının eğitiminden mesul olması sadece yasaların değil dini hükümlerin de bir gereğidir. Bu sebeple çocuklarınızın namaz için dahi olsa devamsızlık yapmasına engel olmalısınız” denildi.
Kazakistan’da daha önce kızların okullara başörtüsü ile gelmesi yasaklanmıştı. Ayrıca hükümet devlet kurumlarında çalışanların namaz kılmasını yasaklama önerisi getirmiş, ancak kamuoyu buna destek vermemişti.
Gözlemcilere göre, son yıllarda Orta Asya ülkeleri din özgürlüğünü engellemek için yeni adımlar atıyor. Özbekistan’da da kızların başörtüsü ile okula gelmesi ve okul öğrencilerinin cuma namazı kılması yasaklandı. Tacikistan’da yakın zamanda reşit olmayan çocukların camiye gitmesi yasaklandı.
Son haberlere göre Güney Kırgızistan’da da kızların başörtüsü ile eğitim kurumlarına gelmesi engelleniyor.
Dünya Bülteni
Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımların da etkisiyle, Rusya ekonomisi 2009 krizinden bu yana ilk defa durgunluğa girdi. Ruble geçen yıl yarı yarıya değer kaybetti.