Kategori: GENEL BİLGİLER

AQSH 2016 yil oxiriga qadar Afg‘onistondan qo‘shinini to‘la olib chiqishni rejalamoqda

28.05.2014

AQSh prezidenti Barak Obama 27 may kuni qilgan bayonotida shu yil oxirida Afg‘onistondagi xalqaro jangovar missiya tugaganidan so‘ng ham bu mamlakatda 9800 amerikalik harbiyni qoldirish niyatida ekanini ma’lum qildi.

Prezident Obamaga ko‘ra, Qo‘shma Shtatlar 2016 yilning oxirida Afg‘onistondan barcha qo‘shinini to‘laligicha olib chiqib ketishni rejalamoqda.

– Kelasi yildan boshlab afg‘onlar o‘z mamlakati xavfsizligiga o‘zlari mas’ul bo‘ladi. Amerika personali afg‘on armiyasini tayyorgarlikdan o‘tkazish bilan mashg‘ul bo‘ladi. Harbiylarimiz endi Afg‘oniston shahar va qishloqlarini qo‘riqlash bilan shug‘ullanmaydi, dedi Obama.

Afg‘onistonda qoladigan AQSh harbiylari¸ asosan¸ poytaxt Kobuldagi Bag‘rom havo bazasida joylashadi. Ularning bir qismi Amerika elchixonasini qo‘riqlashga jalb etiladi.

2015 yil oxiriga borib Afg‘onistondagi 9800 sonli Amerika qo‘shinini yana 50 foizga kamaytirish, 2016 yil oxirida esa harbiy kuchlarni bu mamlakatdan to‘laligicha olib chiqish rejalanmoqda.

Lekin bu reja Afg‘oniston rahbariyati roziligiga bog‘liq. Oq uy ma’muriyatiga ko‘ra, AQSh prezidenti 27 may kuni Afg‘oniston prezidenti Hamid Karzay bilan bu rejani telefon orqali muhokama qildi.

Hozircha Afg‘oniston rahbariyatining bunga rozi yoki rozi emasligi ma’lum emas.

Oq uy Afg‘onistonda prezident saylovining birinchi bosqichida yutib chiqqan har ikki nomzod bilan bu bo‘yicha kelishuvga erisha olishiga qat’iy ishonchda.

Afg‘onistonda prezidentlik saylovining ikkinchi bosqichi kelasi oy o‘rtalarida o‘tkaziladi. Saylovning ikkinchi davrasida mamlakat sobiq tashqi ishlar vaziri Abdullo Abdullo va sobiq moliya vaziri Ashraf G‘anilar prezidentlik uchun kurashadi.

Ular AQSh bilan xavfsizlik bitimini imzolashga rozilik bildirganlar.

Afg‘oniston yangi prezidentining ismi avgust oyi boshlarida ma’lum bo‘ladi.

Britaniya va Yevropaning boshqa davlatlari o‘z qo‘shinlarini Afg‘onistondan, rejaga muvofiq, shu yil oxiriga qadar olib chiqishni rejalamoqda.

Hafta oxirida AQSh prezidenti Barak Obama oldindan e’lon qilinmagan tashrif bilan Afg‘onistonga bordi va Bag‘rom havo bazasida AQSh harbiylari bilan uchrashdi.

AQShda nishonlanadigan Xotira kuni arafasida Kobulga borgan Obama Afg‘onistondagi janglarda halok bo‘lgan 2000dan ortiq amerikalik harbiy xotirasiga hurmat bajo keltirdi.

www.ozodlik.org

Devami

Orta Asya’da doğal gaz ve su sorunu

Kırgızistan Parlamento Komitesi kendi ülkesinden Özbekistan’a akan toprak sulama için su akışını azaltmayı tavsiye etti. Aynı zamanda ülkenin güneyinde doğal gaz teminatının sağlanması da istendi.

Bunun nedeni Toktogul barajında su eksikliği olarak gösterildi. Ancak bu günlerde baraj suyunun buz erimesi nedeniyle arttığı tespit edilmiştir.

İki devlet arasındaki esas problemin Özbek tarafının komşusuna gaz teminatını durdurması olarak değerlendirilmektedir.  Rusya’nın “Gazprom” şirketi “Kırgız Gazı” satın aldıktan sonra Özbekistan Kırgız tarafı ile yeni gaz anlaşması yapmak istemiyor. Bu arada ahalinin esas kısmı Özbekler olan Kırgızistan’ın güney bölgesinin 15 Nisan’dan sonra gaz teminatısız kaldığı bildirildi. Kırgız tarafının yeni patronu “Gazprom” aracılığıyla sonuç alma girişimleri de netice getirmeyen.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev ülkenin güneyini doğal gaz ile temin etmek denetim altında olduğunu söyledi. Atambayev kendi vatandaşlarına bu konuda sabırlı olmalarını tesviye etti:

“Biz sınırlarımızda problem olan ülkelere (Özbekistan ve Tacikistan’a) hiçbir şekilde bağımlı kalmamalıyız. Onun için birkaç ay daha sabırlı olalım ki işin sonunda kazanan biz olalım”.

Orta Asya’da esas sorunun su sorunu olduğu bilinmektedir. Özbekistan bölgede pamuk üreten önemli ülkedir ve Kırgızistan ve Tacikistan’dan gelen suya ihtiyacı var. Bundan dolayı Özbek tarafı bu komşu ülkelerde yeni su barajları kurulmasını kesinlikle istememektedir. Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov iki sene önce mıntıkada su anlaşmazlığından dolayı savaş bile çıkacağından söz etmişti.

fergananews.com

Devami

Rus analistler: NATO Orta Asya’ya yerleşiyor

 

Rus basınına göre, NATO’nun Afganistan’dan çekildikten sonra Orta Asya’ya yerleşmek için girişimlerde bulunuyor.

NATO ve ABD’nin Afganistan’dan çekildikten sonra Orta Asya’ya kalıcı şekilde yerleşmek istediği ve bunun için görüşmeler yaptığı öne sürüldü.

Rus gazetesi Nezavisimaya Gazeta’da yer alan yorumlara göre NATO’nun en önemli hedefleri içerisinde Afganistan’dan askeri birliklerin çekilmesinden sonra Orta Asya ülkelerine yerleşmek. Moskova’daki Ukrayna hotelinde düzenlenen uluslararası güvenlik konferansında da bu konu gündeme taşındı.

Konferans üç yıldır Rusya Savunma Bakanlığı tarafından organize ediliyor. Önceki yıllarda konferansa katılan NATO askeri yetkilileri Ukrayna krizinden sonra toplantıya katılmama kararı almıştı. Konferansa ABD, Almanya, Fransa ve İtalya bağımsız askeri uzmanları ve araştırmacıları katıldı. Ukrayna, Gürcistan ve Moldova ise temsilci göndermedi.

Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Anatoli Antonov günümüzün en önemli sorunlarının renkli isyanlar, Ortadoğu ülkelerinde yaşanan gelişmeler ve Afganistan’dan askerlerin çekilmesinden sonra oluşacak yeni durum olduğunu savundu.

Rus analistlerin görüşüne göre NATO’nun Afganistan’dan çekilmesinden sonra 90’lı yıllarda olduğu gibi Taliban güçleri aktif hale gelecek ve bölge ülkelerini de etkilemeye çalışacak. 2015 yılında Orta Asya ülkelerinde sıcak çatışmaların yaşanabileceğine dair de uyarılar yapıldı.

NATO’nun çekilmesinden sonra Orta Asya’ya konuşlanacağına dair ilk belirtiler ittifakın Özbekistan’da askeri merkezi açması ile ortaya çıktı. Sürecin önümüzdeki dönem içerisinde de devam edeceğine ve diğer ülkelerde de etkili bir şekilde yerleşebileceğine dair analizler yapıldı.

http://www.dunyabulteni.net/

Devami

Çin, artık tüm Orta Asya’nın stratejik ortağı

Türkmenistan lideri Berdimuhammedov’un Çin’de imzaladığı sözleşme ile Çin, Orta Asya’daki tüm ülkelerle stratejik ortaklık yapan ülke haline geldi

20 Mayıs 2014- Çin, Türkmenistan ile imzaladığı stratejik ortaklık sözleşmesi ile Orta Asya’nın tüm ülkeleri ile “stratejik ortaklık” anlaşması yapan ülkeler arasına girdi.

Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhamedov Çin ziyareti sırasında bu ülkeyle arasındaki ilişkileri “stratejik ortaklık” konumuna getirmek için anlaştı. Böylece Çin Sovyet döneminden sonra Orta Asya’daki beş ülke ile de “stratejik ortaklık” anlaşması imzalamış oldu. Benzer anlaşmaları geçen yıl Tacikistan ve Kırgızistan ile yapmıştı.

Çin, stratejik ortaklıkları bazen ciddiye almasa da, Çin’in Türkmenistan ile olan ilişkilerinde ciddi görünüyor. Pekin’de Berdimuhammedov için çok etkileyici bir karşılama töreni yapıldı.

Çin yakın zamanda bölge ülkeleri ile işbirliğini artırmak için “İpek yolu ekonomik projesini” gündeme getirmişti.

Çin geçtiğimiz günlerde de Tacikistan’a “yüzlerce milyon dolar askeri yardım” sözü vermişti. Bu da Asya’da lider ülke konumunda olan Çin’in Orta Asya ülkeleri ile askeri işbirliği hazırlığında olduğu şeklinde yorumlandı.

Batı Türkistan olarak adlandırılan Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan Tacikistan ve Türkmenistan ile stratejik ortaklı imzalayan Çin, Doğu türkistan olarak adlandırılan Uygurların toprağını işgal altında tutuyor.

(Dünya Bülteni / Haber Merkezi)

Devami

Markaziy Osiyo davlatlari ittifoqi ushalmas orzumi? (Video dastur)

Yaqinda Turkiyaning Istanbul shahrida bo‘lib o‘tgan Xalqaro Turkistonlilar qurultoyida “zudlik bilan” O‘rta Osiyo davlatlari hamkorlik tashkiloti tuzish chaqirig‘i yangradi.

“Sovet Ittifoqi tarqalib ketgandan keyin, afsuski, davlatlarimiz orasida hamkorlik va xalqaro maydonda bir-birini qo‘llab-quvvatlash istalgan darajada amalga oshmadi. Xalqaro siyosat maydonidagi keyingi voqealar, xususan Qrimning Rusiya tarafidan qayta ishg‘ol qilinishi, Ukrainadagi voqelarning fuqaroviy urush tomon ketayotgani, bu fojeaviy voqealarning tarixiy ismi Turkiston bo‘lgan O‘rta Osiyo hududlariga ham yetib kelishi mumkinligiga ishorat qilmoqda. Bu esa xalqlarimizning asrlar davomida kutgan haqiqiy mustaqilligini va tarixiy haqiqatlarga asoslangan hamkorliklarini yo‘qqa chiqarishi mumkin.

Shuning uchun ham Xalqaro Turkistonliklar qurultoyi sizlarni tarixiy bir vazifani ado etishga da’vat qiladi. Bu zudlik bilan O‘rta Osiyo Davlatlari Hamkorlik Tashkilotining tuzilishi va e’lon qilinishidir”, deyilgandi Istanbuldagi anjuman yakunida qabul qilingan bayonotda.

Xalqaro Turkistonliklar Hamkorlik Jamiyatining birinchi qurultoyida Markaziy Osiyo respublikalari vakillari, bu o‘lkalarning yurt tashqarisidagi vatandoshlari, mintaqa siyosatiga ixtisoslashgan ekspertlar to‘plandilar.

Tashkilotchilarga ko‘ra, jamiyatdan ko‘zlangan maqsad, turkistonliklarni birlashtirish, mintaqadagi davlatlar o‘rtasidagi munosabatlarda mavjud muammolarni hal etishda ishtirok etish, qadimdagi “Turkiston hamkorligini qayta tiklash”ga hissa qo‘shishdir.
Ammo, Markaziy Osiyo davlatlari orasidagi qator siyosiy muammolar – chegara masalalari, o‘zaro viza tizimlari, savdo-sotiqdagi kelishmovchiliklar tashqari madaniy hamkorlik ham Sho‘rolar qulashi bilan qariyb to‘xtab qolgan bir paytda bu kabi maqsadlarni amalga oshishi neqadar imkonli?

Gulsevar Zamon qurultoy tashkilotchilari va ishtirokchilarining fikrlarini o‘rgangan.

Video dasturni ushbu linkdan tamosha qiling

http://www.bbc.co.uk/uzbek/multimedia/2014/05/140508_video_istanbul_conference.shtml

 

Яқинда Туркиянинг Истанбул шаҳрида бўлиб ўтган Халқаро Туркистонлилар қурултойида “зудлик билан” Ўрта Осиё давлатлари ҳамкорлик ташкилоти тузиш чақириғи янгради.

“Совет Иттифоқи тарқалиб кетгандан кейин, афсуски, давлатларимиз орасида ҳамкорлик ва халқаро майдонда бир-бирини қўллаб-қувватлаш исталган даражада амалга ошмади. Халқаро сиёсат майдонидаги кейинги воқеалар, хусусан Қримнинг Русия тарафидан қайта ишғол қилиниши, Украинадаги воқеларнинг фуқаровий уруш томон кетаётгани, бу фожеавий воқеаларнинг тарихий исми Туркистон бўлган Ўрта Осиё ҳудудларига ҳам етиб келиши мумкинлигига ишорат қилмоқда. Бу эса халқларимизнинг асрлар давомида кутган ҳақиқий мустақиллигини ва тарихий ҳақиқатларга асосланган ҳамкорликларини йўққа чиқариши мумкин. Шунинг учун ҳам Халқаро Туркистонликлар қурултойи сизларни тарихий бир вазифани адо этишга даъват қилади. Бу зудлик билан Ўрта Осиё Давлатлари Ҳамкорлик Ташкилотининг тузилиши ва эълон қилинишидир”, дейилганди Истанбулдаги анжуман якунида қабул қилинган баёнотда.

Халқаро Туркистонликлар Ҳамкорлик Жамиятининг биринчи қурултойида Марказий Осиё республикалари вакиллари, бу ўлкаларнинг юрт ташқарисидаги ватандошлари, минтақа сиёсатига ихтисослашган экспертлар тўпландилар.

Ташкилотчиларга кўра, жамиятдан кўзланган мақсад, туркистонликларни бирлаштириш, минтақадаги давлатлар ўртасидаги муносабатларда мавжуд муаммоларни ҳал этишда иштирок этиш, қадимдаги “Туркистон ҳамкорлигини қайта тиклаш“га ҳисса қўшишдир.

Аммо, Марказий Осиё давлатлари орасидаги қатор сиёсий муаммолар – чегара масалалари, ўзаро виза тизимлари, савдо-сотиқдаги келишмовчиликлар ташқари маданий ҳамкорлик ҳам Шўролар қулаши билан қарийб тўхтаб қолган бир пайтда бу каби мақсадларни амалга ошиши неқадар имконли?

Гулсевар Замон қурултой ташкилотчилари ва иштирокчиларининг фикрларини ўрганган.

 

 

 

Devami

Turkistan (She’r)

Odam Ato Momo Havvo, yaralgandir,
Farzandlari yer yuziga taralgandir.
Demak, odamzotni, ota-onasi bir,
Bir-biriga qarindosh deb, qaralgandir.
O‘zbek, qozoq, qirg‘iz, turkman, Tojikiston,
Bularning nomi aslida bir – Turkiston!

Somoniylar qildi Xilofat xizmatin,
G‘aznaviylar ko‘targandi din izzatin.
Xorazmshoh, Amir Temur zamonida,
Ko‘rsatdi dunyoga turkiylar qudratin.
Moziyni titratgan eding sen begumon,
Bugun ahvolinga qara, ey, Turkiston!

Mo‘g‘ullarga mag‘lub bo‘lib, yo‘qolmading,
Ruslar bosib olganida qocholmading.
Turli millat elatlarga bo‘lingansan,
Hech adovat tugunlarin yecholmading.
Ajdodlarning orzulari bo‘ldi armon,
Maqsadinga yetolmading hech Turkiston.

Loyiq zuryod bo‘lolmadik, bobolarga,
Qarang bizga meros bu mojarolarga.
Tili, dini, tarixi bir, el-elatlar,
Chek qo‘ysinlar endi milliy nizolarga.
Turklar yana birlashmoqqa bormi imkon?,
O‘z aslinga qaytgin endi, ey Turkiston!

Tiling, dining, aslu nasling zamoning bir,
To‘yu-aza, do‘sti-dushman yomoning bir.
Bir tuproqda, bir daryodan oziqlanib,
Istaysanmi yo‘qmi, yo‘ling, karvoning bir.
Asrlardan kelayotgan ulug‘ karvon,
Kelajakka eltguvchi yo‘l bu – Turkiston.

SAHVİY (M. Abutov)

 

Одам Ато Момо Ҳавво, яралгандир,
Фарзандлари ер юзига таралгандир.
Демак, одамзотни, ота-онаси бир,
Бир-бирига қариндош деб, қаралгандир.
Ўзбек, қозоқ, қирғиз, туркман, Тожикистон,
Буларнинг номи аслида бир – Туркистон!

Сомонийлар қилди Хилофат хизматин,
Ғазнавийлар кўтарганди дин иззатин.
Хоразмшоҳ, Амир Темур замонида,
Кўрсатди дунёга туркийлар қудратин.
Мозийни титратган эдинг сен бегумон,
Бугун аҳволинга қара, эй, Туркистон!

Мўғулларга мағлуб бўлиб, йўқолмадинг,
Руслар босиб олганида қочолмадинг.
Турли миллат элатларга бўлингансан,
Ҳеч адоват тугунларин ечолмадинг.
Аждодларнинг орзулари бўлди армон,
Мақсадинга етолмадинг ҳеч Туркистон.

Лойиқ зурёд бўлолмадик, боболарга,
Қаранг бизга мерос бу можароларга.
Тили, дини, тарихи бир, эл-элатлар,
Чек қўйсинлар энди миллий низоларга.
Турклар яна бирлашмоққа борми имкон?,
Ўз аслинга қайтгин энди, эй Туркистон!

Тилинг, дининг, аслу наслинг замонинг бир,
Тўйу-аза, дўсти-душман ёмонинг бир.
Бир тупроқда, бир дарёдан озиқланиб,
Истайсанми йўқми, йўлинг, карвонинг бир.
Асрлардан келаётган улуғ карвон,
Келажакка элтгувчи йўл бу – Туркистон.

САҲВИЙ (М. Абутов)

Devami

Türkistan Kurultayı Türkiye basınında

'Orta Asya yerine Türkistan denilsin' önerisi

27 Nisan İstanbul’da gerçekleşen Uluslararası Türkistan Kurultayı yerli ve dünya basınında geniş yankı buldu. Türkiye’nin devlet televizyon kanalı TRT TÜRK kurultay hakkında önemli haber yayınladı. “Dünya bülteni” internet sitesinde ise ‘Orta Asya yerine Türkistan denilsin’ isimli makale yayınlandı:

Uluslararası Türkistanlılar Dayanışma Derneği’nce düzenlenen Uluslararası Türkistan Kurultayı’nda, Türkistan isminin unutulmuşluğuna vurgu yapan Dr. İbrahim Kalkan, “Günlük kullanımda özellikle internette bu ismi yaymak gerek” dedi

Tarihi Türkistan topraklarındaki sorunlar İstanbul’da bir kurultayla masaya yatırıldı. Uluslararası Türkistanlılar Dayanışma Derneği tarafından düzenlenen kurultayda, Türkistan kavramı, İslam hukukuna katkıları olan Türkistanlı âlimler ve Türkiye-Türkistan ilişkileri ele alındı.  Ayrıca Doğu Türkistan ve Kırım’da yaşanan son gelişmeler de değerlendirildi.

Bölgenin bugün daha çok “Orta Asya” olarak adlandırıldığına dikkat çeken Kırklareli Üniversitesi Öğretim Üyesi Doktor İbrahim Kalkan, Türkistan kavramının unutulmuşluğuna vurgu yaptı.

TÜRKİSTAN, ORTA ASYA DİYE ANILMASIN 

İbrahim Kalkan şöyle konuştu:

“Uluslararası ilişkiler söz konusu olduğu zaman en önemli mesele Türkistan’la ilgili kavramın uluslararası ilişkilerde yer almamasıdır. Bunu da nedenleriyle tarihi geçmişiyle kısaca izah etmeye çalıştım konuşmamda. Ama ‘buna bir çare olması lazım, buna bir çözüm bulmak gerekir’ diye bir tezle yola çıktık.

Neticesinde bizim elimizden gelen en kolay bir şekilde Türkistan adını yaymak. Günlük işlerimizde ve çalışmalarımızda özellikle internette bilinçli bir biçimde Türkistan adını kullanarak, bunu uluslararası ilişkilerde ve uluslararası toplumda daha yaygın ve bilinir hale gelmesini sağlamak olmalıdır diye düşünüyorum.”

TÜRKİSTAN TOPRAKLARINDA ŞİMDİ 4 DEVLET VAR 

Yakın bir tarihe kadar Sovyetler Birliği ile Çin arasında paylaşılan Türkistan topraklarında bugün Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Kırgızistan gibi bağımsız cumhuriyetler mevcut. Ancak Doğu Türkistan halen Çin kontrolü altında. Batı Türkistan’ın bir bölümü ise Rusya Federasyonu içerisinde yer alıyor.

Türkiye, geçmişten bu yana baskılara maruz kalarak yurtlarını terk etmek zorunda kalan binlerce Türkistanlıya ev sahipliği yapıyor. Bu isimlerden biri olan Uluslararası Türkistanlılar Dayanışma Derneği Başkanı Burhan Kavuncu, göçlerin bugün de sürdüğüne dikkat çekti.

TÜRKİYE’YE DEĞİŞİK ZAMANLARDA GÖÇTÜLER 

Türkiye’de birçok Türkistanlının bulunduğunu ifade eden Kavuncu, konuşmasının devamında şu ifadeleri kullandı:

“Eski Türkistanlılar değişik göç dalgalarında gelmiş, farklı zamanlarda yerleşmiş gruplar. Türkiye’nin değişik yerlerine yerleşmiş Türk vatandaşlığını almış Türkistanlılar hayli fazla bir nüfusa sahip.

Bunların kurdukları dernekler de daha çok kendi aralarında bir sosyalleşme aracı olarak kullanılıyor. Fakat özellikle son 10 yıldan beri Türkiye’ye ve diğer ülkelere Türkistan’dan çok yoğun bir göç geliyor. Ağırlıklı olarak Özbekistan’dan ve özellikle Doğu Türkistan’dan, Tacikistan ve Kırgızistan’dan geliyorlar.

Sayılarını tespit etmek mümkün değil. Bu insanlara yardım etmek amacıyla bu derneği kurduk. Eski Türkistanlılar, Yeni Türkistanlılar ve Türkiyeliler hep birlikte bu derneği kurduk. Amacımız Türkistan’a ve Türkistanlılara hizmet etmek. Türkistan davasını yeniden diriltmek”

Kurultayda Kırım’daki gelişmelere değinen araştırmacı yazar Ataalp Pınarer ise, bölgede durumun kaygı verici olduğunu ve Kırım Türklerinin yeni bir sürgün korkusuyla karşı karşıya olduğunu söyledi.

YENİ BİR SÜRGÜN ENDİŞESİ 

Rusların Kırım Tatarları’nı kendi yanlarına çekmeye yönelik düşünceleri olduğunu ve bu yönde uygulamaları da bulunduğunu ifade eden Ataalp Pınarer, Rusların kabul ettiği bir kararnamenin Putin tarafından imzaladığını söylerken, “Ancak Kırım Tatarları’nın Ruslara güveni yok. Çünkü tarihi olaylar buna cevaz vermiyor maalesef.” diye konuştu.

Kırım Tatarları’nın tekrar bir sürgün yaşamaktan korktuklarını vurgulayan Pınarer, “Kırım Tatar Türklerinin tek yurdu. Buradan başka gidecekleri bir yer yok. O yüzden endişeliyiz. Ümit ediyoruz ki bütün özgür dünya ve Türkiye’deki kamuoyu Kırım Tatarları’nın yanında olmaya devam edecektir.”

http://www.dunyabulteni.net/

Devami

Turkistonliklar qurultoyi Markaziy Osiyo davlatlarini birlashishga chaqirdi

Istanbulda qurultoyini o`tkazgan “Xalqaro turkistonliklar” hamkorlik jamiyati tarqatgan bayonotga ko`ra, Ukraina voqealarining Markaziy Osiyo mintaqasiga yetib kelishi xavfi mavjud. Shu bois zudlik bilan O`rta Osiyo davlatlari hamkorligi tashkilotini tuzish kerak, deyiladi qurultoy bayonotida.

Jamiyat raisi o`rinbosari Namoz Normo`min Qrimning ishg`ol qilinishi mintaqa uchun xavfli ishorat ekanini aytib, bunga qarshi mintaqada shoshilinch choralar ko’rilishi lozimligini ta’kidlaydi.

“Qurultoy bir bayonot qabul qildi, ya’ni O`zbekiston, Qozog`iston, Qirg`iziston, Turkmaniston va Tojikiston davlatlari rahbarlariga murojaat. Biz buni juda muhim va shoshilinch bayonot deb atadik. Hozir bu davlatlar turli MDH, ShXT va boshqa turli geosiyosiy tashkilotlarda  ham mavjud. Biz buning o`rniga  O`rta Osiyo davlatlari hamkorligi tashkilotini zudlik bilan tuzishga kirishish lozimligi haqidagi murojaat bilan chiqdik”, – deydi Namoz Normo`min.

Ukraina hududi bo`lgan Qrimning rus millati manfaatlarini himoyalash shiori ostida Rossiya tomonidan tortib olinishi ruslar ko`p yashovchi Markaziiy Osiyoda ham jiddiy xavotir uyg`otadi.

Shu bois so’nggi paytlarda ko`plab ekspertlar Rossiya tahdidi qarshisida mintaqa davlatlari birlashishi lozimligini,  bir necha yillar avval faoliyatdan to`xtagan Markaziy Osiyo davlatlari hamkorligi tashkilotini tiklash zaruriyatini ta`kidlay boshladi.

Namoz Normo`minga ko`ra, Tukiston davlatlari o`rtasida hozirgacha o`zaro ishonchga asoslangan hamkorlik muhiti yaratilmagan, lekin shunga qaramay,  geosiyosiy vaziyat mintaqa davlatlarini  birlashishga majbur etmoqda.

“O`rta Osiyo davlatlari istalgan darajadagi yaxshi hamkorlikni yo`lga qo`ya olmadilar. Aksincha, o`zaro ziddiyat, bir-birlariga qarshi siyosat olib borish, hatto janjalga tayyor turish kuzatildi. Mana, Qirg`izistonda o`zbeklar va qir`gizlar o`rtasida qonli voqealar bo`lib o`tdi, bular bizni qattiq ranjitadi”, – deydi tahlilchi.

“Xalqaro turkistonliklar” hamkorlik jamiyati qurultoyida mintaqadagi vaziyat,  Turkiston birligi va o`zaro hamkorlik masalalari muhokama etildi.

“Avvalo, Turkiston atamasining o`zi, uning tarixiy kelib chiqishi va buguni muhokama qilindi. Turkiston jumhuriyatlaridagi hozirgi vaziyat, ulardagi siyosiy ahvol, madaniyat, ma`rifat masalalari, ularning bugungi dunyo siyosatida tutayotgan o`rni haqida muhokamalar bordi”, – deydi Jamiyat raisi muovini Namoz Normo’min.

“Turkistonliklar” jamiyati Turkiyadagi turkistonlik muhojirlarga ijtimoiy ko`mak ko`rsatish maqsadida tuzilgan. Hozir bu yerda o’rta osiyolik muhojirlar soni 100 mingga yaqinlashgani aytiladi.

“So`nggi o`n yilda O`rta Osiyodan kelgan muhojirlar soni ham ortdi. Jamiyat ularga ijtimoiy, huquqiy, tibbiy va boshqa yordamlarni ko`rsatish uchun tuzilgan. Safimizda o`zbeklar, qozoqlar, tojik, turkman va qir`gizlar ham bor, a`zolarimizning rasmiy soni mingdan oshib ketdi”, – deydi Namoz Normo`min.

Uning fikrlashicha, ayni paytda ichki ziddiyatlarga  tortilgan Turkiya mintaqada faol siyosat yuritish qudratida emas. Markaziy Osiyo esa keskin geosiyosiy kurashlarga yuz tutishi ehtimoli mavjud. Agar mintaqa davlatlari bugungidek tarqoq qoladigan bo’lsa, buning regiondagi har bir davlat uchun xavfli oqibatlari juda chuqur bo’ladi, deya ogohlantiradi kuzatuvchilar.

http://www.amerikaovozi.com/content/turkistanian-summit/1903275.html

 

Devami

‘O‘rta Osiyo davlatlari hamkorlik tashkiloti tuzilishi shart’

Turkiyaning Istanbul shahrida o‘tkazilgan Xalqaro Turkiston qurultoyi mintaqa davlatlari rahbarlariga ana shunday murojaat bilan chiqdi.
“Sovet Ittifoqi tarqalib ketgandan keyin, afsuski, davlatlarimiz orasida hamkorlik va xalqaro maydonda bir-birini qo‘llab-quvvatlash istalgan darajada amalga oshmadi. Xalqaro siyosat maydonidagi keyingi voqealar, xususan Qrimning Rusiya tarafidan qayta ishg‘ol qilinishi, Ukrainadagi voqelarning fuqaroviy urush tomon ketayotgani, bu fojeaviy voqealarning tarixiy ismi Turkiston bo‘lgan O‘rta Osiyo hududlariga ham yetib kelishi mumkinligiga ishorat qilmoqda. Bu esa xalqlarimizning asrlar davomida kutgan haqiqiy mustaqilligini va tarixiy haqiqatlarga asoslangan hamkorliklarini yo‘qqa chiqarishi mumkin. Shuning uchun ham Xalqaro Turkistonliklar qurultoyi sizlarni tarixiy bir vazifani ado etishga da’vat qiladi. Bu zudlik bilan O‘rta Osiyo Davlatlari Hamkorlik Tashkilotining tuzilishi va e’lon qilinishidir”, deyiladi Istanbuldagi anjuman yakunida qabul qilingan bayonotda.


Istanbul shahriga Markaziy Osiyo respublikalari vakillari, bu o‘lkalarning yurt tashqarisidagi vatandoshlari, mintaqa siyosatiga ixtisoslashgan ekspertlar to‘planganlar.
Bu Xalqaro Turkistonliklar Hamkorlik Jamiyatining birinchi qurultoyi deb e’lon qilingan.
Tashkilotchilarga ko‘ra, jamiyatdan ko‘zlangan maqsad, turkistonliklarni birlashtirish, mintaqadagi davlatlar o‘rtasidagi munosabatlarda mavjud muammolarni hal etishda ishtirok etish, qadimdagi “Turkiston hamkorligini qayta tiklash”ga hissa qo‘shish.
Ushbu maqsad yo‘lidagi bir qadam sifatida O‘zbek va Qirg‘iz xalqlari o‘rtasidagi munosabatlarni yaxshilash “marosimi” uyushtirildi: O‘zbek va Qirg‘iz bir-biri bilan quchoqlashib ko‘rishdi, ikkovi 2010 yil iyunidagi hodisalar takrorlanmasligiga so‘z berdilar, milliy bosh kiyimlari – do‘ppi va qalpoqlarini almashdilar.
Mintaqa mamlakatlari mustaqillikka erishganlaridan keyin Turkiston g‘oyasini tiklashga urinish bo‘ldi.

Bundan 20 yil oldin “Turkiston – umumiy uyimiz” shiori ostida Toshkentda buyuk yozuvchilar Chingiz Aytmatov, Odil Yoqubov rahbarligida yirik anjuman tashkil qilindi.
Toshkent markazidagi konsert saroyiga “Turkiston” nomi berildi va bu sayroga Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmanistondan yig‘ilgan mehmonlar xalqlar do‘stligini mustahkamlash zarurligi haqida so‘zladilar.
Bu g‘oya asosida tashkiliy tuzilma, uning o‘z banki va ro‘znomasi ta’sis etildi.
Biroq oradan ko‘p o‘tmay mintaqa mamlakatlari o‘rtasidagi chegaralarga sim to‘rlar tortildi, minalar o‘rnatildi, viza tartiblari joriy qilindi va nihoyat mintaqada suv ustida hatto urush kelib chiqishi mumkinligi haqidagi bayonotlar ham yangradi.

http://www.bbc.co.uk/uzbek/

Devami